Perde duvar, TS500 yönetmeliğinde belirtildiği üzere planda uzun kenarının lw, kalınlığına bw oranı en az 7 olan düşey taşıyıcı betonarme elemanlardır. Perde duvarın en önemli görevi ise yapıya gelen yatay yüklerin güvenli bir şekilde kirişlere aktarılması ve yatay ötelenmeyi sınırlandırmasıdır.
Perde Beton Duvarın Özellikleri Nelerdir?
Tanımda belirtildiği üzere, beton duvarı normal tuğla veya asmolen duvardan ayıran en büyük özelliği beton perde duvarın taşıyıcı olmasıdır. Tasarım yapılırken normal duvarlar taşıyıcı olarak hesaplanmazlar. Bir diğer farkı ise normal duvarlar yatay ötelenmeyi görevleri olmasa da çok küçük bir nebze de alsalar (ihmal edilir) beton perde duvarların en temel özelliği yatay yükü taşıması için tasarlanmıştır. Rijit yapılardır, maliyetlidirler. Uzun kenarı kısa kenarının 7 katı olmalı (TBDY2018’e göre 6 katı) ve şekilde verilen detaya göre imal edilmelidir.
Perde Duvar Çeşitleri Nelerdir?
Perde duvar üç ana başlık altında ayrılır;
Geometrik Özelliklerine Göre Perdeler
-
Dolu Gövdeli Perdeler
-
Kısa Perdeler
-
Narin Perdeler
-
Boşluklu-Bağ Kirişli Perdeler
En Kesit Şekillerine Göre Perdeler
-
Dikdörtgen Kesitli Perdeler
-
T, L, C, I, H Kesitli Perdeler
-
Çekirdek Duvar
Kompozit Perdeler
1.Geometrik Özelliklerine Göre Perdeler
Dolu Gövdeli Perdeler: Dolu göveli perdelerin gövde kısmında bir açıklık veya boşluk bulunmamaktadır.
Kısa Perdeler: Adından da anlaşılacağı üzere, yükseklikleri, en fazla plandaki uzunluklarının 2 katı olan perdelerdir. Eğilme momenti etkisi altındadır.
Narin Perdeler: Narin perde duvarlarda plandaki yükseklikleri uzunluğunun iki katı olan perdelerdir. Kesme kuvveti altındadır.
Boşluklu-Bağ Kirişli perdeler: Boşluklu perdelerin gövdesinde kullanım amacına göre çeşitli boşluklar bulunabilir.
2.Enkesit Şekillerine Göre Perdeler
Dikdörtgen Kesitli Perdeler: Enkesitinden bakıldığında dikdörtgen şeklinde olan perde türüdür.
T, L, C, I, H Kesitli Perdeler ve Çekirdek Perdeler: Mimari ihtiyaçlara göre çeşitli şekillerde perdeler imal edilebilir. T, L, C, I, H harflerine benzediklerinden dolayı bu perdeler, benzedikleri harfe göre isimlendirilir.
3.Kompozit Perde: Geleneksel olan betonarme perde duvar çeşitleri dışında çelik yapılı perde duvarlar da kullanılır. Kompozit yapılar çoğunlukla diğer perde duvar türlerinden daha kullanışlı olabilmektedir. Kompozit perde, fiber ile desteklenerek güçlendirilmiş veya çelik ile üretilmiş perde duvar çeşididir.
Betonarme Perde Duvar Kalınlığı Ne Kadar Olmalı?
Betonarme perdede yönetmelik tarafından ölçüler şu şekilde belirtilmiştir, Perde duvarın kalınlığı kat yüksekliğine göre 1/15 oranından az ve 200mm’nin üstünde de olmamalıdır. Hw temel üstünden ölçülen toplam perde yüksekliği olmak üzere ve lw perdenin veya bağ kirişinin perde parçasının plandaki uzunluğu olmak üzere, Hw/lw> 2.0 koşulunun sağlanması takdirde, kritik perde yüksekliği boyunca perde kalınlığı kat yüksekliğinin 1/12’sinden az olmamalıdır. Yönetmeliklerle bu durum bu şekilde sınırlandırılmıştır.
Ayrıca deprem yüklerinin tamamının tüm bina yüksekliğinde betonarme perde sayesinde taşındığı durumlarda, aşağıda verilen koşulların ikisinin de beraber karşılanması zorunludur. Bununla birlikte betonarme perde kalınlığı, binadaki en yüksek katın yüksekliğinin 150 mm’den az olmama koşulu ile birlikte 1/20’sinden az olmamalıdır.
Perde Duvar Nasıl Yapılır?
Perde duvar yapımı ilk olarak döşemeye veya temele bağlanacak olan perde duvarın boyutları aks hizasında işaretlenir. Tünel kalıp kullanılıyorsa bunun yapılmasına gerek yoktur lakin tünel kalıp sisteminde genel olarak tüm elemanlar temelden itibaren sürekli şekilde gelmektedir. Geleneksel kalıp yöntemine dönecek olursak perde duvarın yeri belirlendikten sonra bir aynasının (yüzünün) kalıbı çakıldıktan sonra verilen donatı detayına göre donatısı örülmeye başlanır. İmalatta dikkat edilmesi gereken, imalatın projeye uygun bir şekilde yapılmasıdır. Donatılar örüldükten sonra çiroz ve etriyeler yerleştirilir, beton dökümüne geçilir. Beton dökümünde ise dikkat edilmesi gerek bir husus, perde duvarları dökerken çok fazla beton kullanılacağından ortaya çıkacak olan ısıdan dolayı gerekli kimyasal reaksiyonların gerçekleşeceği su miktarının bulunmasına dikkat edilmesi ve segregasyon olayının gerçekleşmemesi için vibrasyonun doğru yapılması olmazsa olmazlardandır.
Perde Duvar ve Deprem
Deprem yükü nerdeyse en kritik ve tasarlayan mühendisi en çok zorlayan yüklerden biridir. Deprem tersinir şekilde yapıya etkir, bir taraftan elemanı çekerken diğer taraftan basınç uygular. Bunun sonucunda elemanda kesme olayı gerçekleşir. Perde duvarsız ve çok uzun açıklık geçilecek olan bir yapıda kesme çatlağından dolayı göçme kaçınılmaz olacaktır. Perde duvar depremden gelen yük sonucu kolonda oluşacak burkulmayı ve düşeyde ötelenmeyi engellemek amacıyla inşa edilir. Tek bir yerde toplanması kütle merkezini o noktaya doğru getireceğinden eksenel ötelenmeyi de hesaba katmak gerekecektir.
Perde Duvar Maliyeti
Perde duvar maliyeti, yapının maliyetini arttıran en büyük kalemlerden biridir. Yukarıdaki başlıkta belirtiğim üzere perde duvarlarda çok fazla beton ve donatı kullanılacaktır bunun yanında bir de kütle merkezini değiştireceğinden dolayı yapıya simetrik şekilde yerleştirilecektir. Bunun sonucunda kullanılan malzemenin çokluğu ve elemanın sayısının artması perde duvarı maliyeti yüksek bir eleman kılar.
35x210 cm boyutlarında bir betonarme perde duvar inşa etmek için (h=300 cm);
Beton: 0,35 m x 2,1 m x 3 m = 2,21 m³ beton
Demir: 290 kg nervürlü inşaat demiri
İşçilik: 2 yevmiye
2022 güncel fiyatlar ile betonarme perde duvar maliyeti
Beton: 2,21 m³ x 450 TL = 994.5 TL
Demir: 0,29 ton x 15700 TL = 4553 TL
İşçilik: 2 x 425 TL = 850 TL
