Perde duvar sistemi, inşaat sektöründe en çok kullanılan yapı sistemlerinden biridir. Farklı boyutlarda düşey taşıyıcı elemanlar olarak yapı içinde kullanılan perde duvarların çeşitli kullanım avantajları vardır. Perde beton duvarın özellikleri sayesinde binalardaki sağlamlık ve stabilite yükseltilebilir. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne uygun bir şekilde hazırlanan perde duvar hakkında merak edilen tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Perde Duvar Nedir?
Perde duvar, döşemelerden ve kirişlerden yük alarak zemine bu yükleri ideal biçimde aktarma görevi üstlenen yapı sistemidir. İnşaatlarda çeşitli amaçlar için kullanılan perde duvarların kullanım alanları da oldukça yaygındır. Özellikle deprem ve rüzgar gibi yandan gelen yükler etkisinde yapıların yatay ötelenmesini engellemek veya sınırlamak için perde duvar kullanılır. Perde duvarlarda temel planda uzun kenarların kalınlıklarına oranı sabittir ve Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre belirlenir.
Perde Beton Duvarın Özellikleri Nelerdir?
Perde beton duvar avantajları, özellikle deprem ve sert rüzgar gibi yanal yüklerin perdelenmesi için kullanıldığından yapının stabilitesinde büyük önem taşır. Deprem perdesi veya yapısal duvar olarak da adlandırılan bu sistemler, inşaat sektöründe sadece “perde” olarak da isimlendirilebilir. Yapısal duvar olarak inşaatta yapısal bir eleman sınıfına giren perde beton duvarın öne çıkan özellikleri şunlardır:
Yapıda rijitlik, dayanım ve süneklik açısından büyük önem taşıyan sistemlerin başında gelir.
Nitekim binalarda perde beton duvar varsa, bu binalar standartlarına göre daha avantajlıdır. Örneğin perde duvarlı yapılar, taşıyıcı sistemi sadece çerçevelerden ve kirişlerden oluşan yapılara göre daha rijittir. Yani deprem ve rüzgar gibi sert kuvvetlerin etkisi altında şekil değiştirmeye ya da yer değiştirmeye karşı direnç gösterirler.
Perde Duvar Çeşitleri Nelerdir?
Binalarda perde duvar türleri, farklı kriterlere göre sınırlandırılır. Bir binada perde duvar olup olmadığını anlamak için de çeşitli faktörlere bakılması yeterli olacaktır. Örneğin yapı duvarlarındaki dişlere bakılarak beton perde duvar olup olmadığı anlaşılabilir. Bununla birlikte Geometrik özelliklerine perde duvar çeşitleri şu şekilde sınıflandırılır:
-
Dolu gövdeli perde duvar
-
Kısa perde duvar
-
Narin perde duvar
-
Boşluklu veya bağ kirişli perde duvar
Aynı zamanda binalarda en kesit şekillerine göre de perde duvar çeşitleri bulunur. Birbirinden farklılaşan perde duvarların şekilleri dikdörtgen kesitli, T-L-C-I-K kesitli veya çekirdek duvar şeklinde olabilir. Bazı binalarda ise her iki türün dışında yeni bir sınıf olarak kompozit perde duvar çeşitleri görülebilir. Gövdelerinde boşluk veya açıklık bulunmayan dolu gövdeli perdeler binalarda yaygın bir şekilde kullanılır ve yapının sağlamlığında önemli bir rol üstlenir.
Betonarme Perde Duvar Kalınlığı Kaç Olmalı?
Betonarme perde duvar kalınlığı kullanılan materyale göre değişiklik gösterebilir. Binalarda kullanımı zorunlu olmayan bir yapı sistemi olan perde duvar kalınlığını belirlerken sığınak duvarı ve bina yapısı göz önünde bulundurulur. Örneğin sığınak duvarında 60 cm perde duvar, 75 cm yuğla ve 20 cm perde ölçüleri vardır. Betonarme yapılarda perde duvar kalınlığını belirlerken kullanılan bazı kriterler vardır:
-
Standart binalarda ise perde duvar kalınlığı binadaki en yüksek katın yüksekliğinin 20’de 1’inden az olamaz.
-
U-L ve T gibi perde duvarların gövde bölgesindeki perde kalınlığı kat yüksekliğinin 16’da 1’inden küçük olamaz.
-
U-L-T perde duvarlarda kalınlık 250 mm’den küçük olamaz.
Bu şekilde belirlenen betonarme perde duvar kalınlığı, yapının koşullarına ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir. Ancak yönetmelikte yer alan kurallara göre belirli şartlar altında perde duvar kalınlığının en az olabileceği seviyeler sabit tutulmuştur. Dolayısıyla bu seviyeler üzerine perde duvar kalınlığı sağlamak diğer kriterlere bağlıdır.
Perde Duvar Nasıl Yapılır?
Perde beton duvar yapılışı kalıp hazırlama süreci ile başlar. Kalıpların kalınlığı ise yukarıda bahsettiğimiz yönetmelikte yer alan kurallara göre belirlenir. Kalıpların arasına 5 cm pas payı bırakılarak perde beton donatıları yerleştirilir. Daha sonra yapıda perde duvar yaparken şu detaylara dikkat edilir:
-
Perde beton duvarın düşey donatıları çirozlar ile birbirine bağlanır.
-
Çirozlar düşey donatılara bağ teli ile kenetlenir.
-
Tüm hazırlıkların ardından perde betonu dökülür.
-
Betonun kalıp içinde her yere ulaşabilmesi için vibratör kullanılması gerekir.
-
Şantiyede vibratör yoksa demir çubuk yardımıyla şişleme yapılarak beton kalıp içine yayılır.
Perde Duvar ve Deprem
Perde duvarın deprem avantajı son derece önemlidir. Özellikle deprem bölgesinde inşa edilen yapılarda perde duvarların inşası ayrı bir önem taşır. Çünkü yapıya etki eden deprem kuvvetini diğer taşıyıcı elemanlar olan kolon ve kirişler ile taşıma görevi üstlenir. Ancak binanın depreme dayanıklı olup olmadığı konusunda sadece perde duvarlara bakılması doğru değildir. Binanın zemininden çatıya kadar pek çok faktör depreme karşı dayanıklılık konusunu etkiler. Yapıda kullanılan perde duvarın yönetmeliğe uygun bir şekilde yapılmış olması da önem taşır.
Perde Duvar Maliyeti
Betonarme perde duvar maliyeti, yapının büyüklüğüne ve kullanılan malzemelere göre değişiklik gösterir. Aynı zamanda yapı çok yüksekse, betonarme perde duvar kalınlığı da artacağı için maliyetler yükselebilir. Bununla birlikte perde duvar maliyetini belirlemede pek çok kritere dikkat etmek gerekebilir.